Elena Shchedrina
lekarz dermatolog, certyfikowany kosmetolog DMK Poland, wykładowca DMK wkrajach UE.
Przebarwienia skóry, czyli hiperpigmentacje, to plaga współczesności. Najczęściej występują wpostaci nieestetycznych plam, zlokalizowanych wmiejscach poddanych ekspozycji na słońce. Powodują duży dyskomfort psychiczny, szczególnie ukobiet, dla których wygląd zewnętrzny ma duże znaczenie.
Zaburzenia pigmentacji to złożony proces biochemiczny, który zależy od wielu czynników. Okolorze skóry decydują cztery pigmenty:
• melanina (brązowa) – zgromadzona wwarstwie podstawnej naskórka,
• karoten (żółty) – znajdujący się wkeratynocytach naskórka,
• oksyhemoglobina (czerwona) – zawarta wnaczyniach włosowatych skóry,
• deoksyhemoglobina (niebieska) – znajdująca się wżyłach skóry. Osobno wyróżnia się piąty pigment:
• melanoidy – produkty rozpadu melaniny.
To właśnie zaburzenia wsyntezie melaniny pro-wadzą do powstania przebarwień. Wyróżnia się dużą liczbę zaburzeń pigmentacji, zwanych melanozami. Jeśli funkcja syntetyczna melanosomów idystrybucja jednostek melaniny wkeratynocytach jest zaburzona, dochodzi do hiperlub hipomelanozy.
PRZYCZYNY PRZEBARWIEŃ
Wśród czynników, mających wpływ na powstanie hiperpigmentacji, wyróżnia się endogenne i egzogenne.
Endogenne:
• predyspozycje genetyczne – osoby opierwszym fototypie według amerykańskiego dermatolo-ga Fitzpatricka, które mają dziedzicznie białą skórę, zwieloma piegami na całej twarzy iciele;
• zaburzenia hormonalne – na produkcję melaniny bezpośredni wpływ ma aktywność gruczołów dokrewnych ihormony;
• zmiany somatyczne – choroby wątroby, nerek iprzewodu pokarmowego, choroby dermatologiczne imetaboliczne, niedobór witaminy C, atakże regularny stres inapięcie nerwowe;
• wiek – zupływem lat skóra staje się coraz bardziej podatna na działanie zewnętrznych czynników drażniących isłońca, co powoduje powstawanie gorących punktów przebarwień, zwanych plamami starczymi.
Egzogenne:
• promieniowanie UV – długotrwała ekspozy-cja na słońce lub solarium może prowadzić do pojawienia się licznych plam pigmentacyjnych na twarzy iciele;
• zaburzenia integralności skóry (uszkodzenia mechaniczne, chemiczne, termiczne) – zabiegi, które wiążą się zurazem skóry, takie jak mechaniczne iultradźwiękowe oczyszczanie twarzy wprzypadku trądziku, zabiegi iniekcyjne, wypełniacze, operacje plastyczne, stosowanie podrażniających kremów imaści, peelingi chemiczne, resurfacing laserowy, dermabrazja, wszystkie rodzaje epilacji.
RODZAJE PRZEBARWIEŃ
• hipermelanozy: pierwotne (wrodzone, dziedziczne, nabyte) iwtórne (melanodermia poinfekcyjna ipozapalna);
• hipomelanozy: pierwotne (wrodzone inabyte) iwtórne (hi-pochromia poinfekcyjna ipozapalna).
Dermatoskopia ihistologia są często wykorzystywane wdia-gnostyce przebarwień, szczególnie przy podejrzeniu pro-cesów złośliwych. Można również zastosować SIA-skopię – spektrofotometryczną analizę śródskórną, diagnostyczną metodę badania elementów skóry zabarwionych, opartą na oddziaływaniu fal świetlnych oróżnej długości zmelaniną, hemoglobiną ikolagenem wskórze do głębokości 2 mm, oraz lampę Wooda.
TERAPIA PRZEBARWIEŃ
Zewnętrzne preparaty depigmentacyjne wpostaci serum, kremów, maści podzielono na trzy grupy według mechanizmu działania, zuwzględnieniem schematu melanogenezy:
• inhibitory tyrozynazy – preparaty na bazie kwasu kojowego, arbutyny, kwasów fitynowego iaskorbinowego, witaminy E, ekstraktu zmorwy białej, soli lukrecji (glicyryzynian dwuwinianu), korzenia lukrecji, ekstraktu zalg Halidrys Siliquosa. Alga ta jest wstanie hamować pigmentację na kilku poziomach kaskady melanogenezy;
• agenty odwracalnie hamujące syntezę melaniny – preparaty kwasu azelainowego;
• enzym peroksydazy ligninowej eliminuje już powstały pigment inie wpływa na proces melanogenezy.
Dobrym rozwiązaniem jest również zastosowanie systemu dermoelektroporacji, czyli nieinwazyjnego systemu do transdermalnego dostarczania do głębszych warstw skóry produktów zawierających składniki aktywne przekształcające melaninę wpostać bezbarwną.
Zabiegi mezoterapii wtym przypadku będą polegały na iniekcji obszaru pigmentowego roztworami, zawierającymi składniki aktywne, takie jak: witamina C, kwas glikolowy, kwas linolowy, kompleksy multiwitamino-we oraz heterologiczny kolagen typu I.
Dla uzyskania wyraźniejszego efektu na ognisko zmian stosuje się bardziej aktywne metody:
• Peelingi chemiczne na bazie kwasów AHA (glikolowy, mlekowy, jabłkowy, cytrynowy, migdałowy), kwasów BHA (salicylowy), kwas kojowy, trójchlorooctowy, betakaroten, cynamon, enzymy (papaina, bromelaina), retinoidy. Stosowane są również peelingi alkaliczne na bazie kwasu tioglikolowego, tlenku magnezu iwęglanu wapnia, po zastosowaniu których pH skóry wzrasta do 12,7 jednostek wczasie krótszym niż trzy minuty, powodując tym samym silny efekt keratolityczny, zwiększając przepuszczalność skóry itempo jej regeneracji, co jest podstawą działania leczniczego produktu;
• mikrodermabrazja kontrolowana – zabieg usuwania zmian pigmentacyjnych poprzez mechaniczne złuszczanie za pomocą wysoko oczyszczonych mikrokryształów tlenku glinu;
• laseroterapia to metoda oparta na zjawisku fototermolizy, czyli zdolności plam pigmentacyjnych do pochłania-nia energii wiązki laserowej, co następnie prowadzi do ich usuwania izapewnia dobry efekt wybielenia;
• fototerapia – usuwanie plam pigmentacyjnych poprzez pulsacyjne naświetlanie światłem, co powoduje stymu-lację produkcji kolagenu ielastyny;
• ELOS terapia to połączenie energii świetlnej iprądu elektrycznego. Dzięki połączeniu światła IPL iRF można usu-nąć przebarwienia naskórkowe przy minimalnym ryzy-ku uszkodzenia otaczających tkanek;
• krioterapia – obszary pigmentacyjne poddawane są działaniu ciekłego azotu, co powoduje ich obumarcie. Jednak ta metoda wiąże się zprawdopodobieństwem po-zostawienia blizn.
Wprzypadku terapii hipopigmen-tacji możliwe jest również stoso-wanie preparatów zewnętrznych, homeopatycznych oraz farmakologicznych, zawierających ammifurin iwyciągi zalg. Jednak wprzypadku ogólnoustrojowych chorób skóry, takich jak bielactwo, środki te nie są skuteczne. Wtakich chorobach stosuje się fotochemioterapię. Metoda ta jest częściej stosowana wleczeniu łuszczycy iatopowego zapalenia skóry, ale wniektórych przypadkach jest również stosowa-na wleczeniu depigmentacji.
PODSUMOWANIE
Niwelowanie przebarwień jest zazwyczaj złożonym procesem. Wpraktyce kosmetologicznej oznacza odpowied-nią itrafną diagnozę opartą na wiedzy idoświadczeniu. Poprzez holistyczne podejście do problemu izrozumienie poszczególnych mechanizmów powstawania zmian może przynieść oczekiwane efekty terapeutyczne.